Λογοτεχνικές και μουσικές προτάσεις για συνεξέταση με Αντιγόνη Σοφοκλή:
Στίχοι Ν. Γκάτσου, μελοποιημένοι από το Μ. Χατζιδάκι (1988):
Πορφυρά
στέμματα φορώ
στην πυρά
μόνη προχωρώ.
Κρατώ
κόκκινο χαρταετό
πετώ
σ’ ένα φως ονειρευτό.
Ξαφνικά
μπαίνω στο χορό
μαγικά
σάνδαλα φορώ.
Περνώ
το γεφύρι το στερνό
θρηνώ
έναν κόσμο μακρινό.
Μια σημερινή "Αντιγόνη" (2016) με τη φωνή της Νατάσσας Μποφίλιου,
σε στίχους Γ. Ευαγγελάτου και μουσική Θ. Καραμουρατίδη:
Άλλη μια μέρα από κείνες τις ευθείες
που δεν μιλά ελληνικά κάτι σπουδαίο.
Οι εφημερίδες έχουν μόνο αγγελίες
είναι από χρόνια διαβασμένο κάθε νέο.
Άλλη μια μέρα που ξυπνάνε τα θηρία.
Γίνεται ο κόσμος ο πλανήτης των πιθήκων.
Μια πυρκαγιά ξεσπά στην πολυκατοικία
και διακόπτει τα βαλσάκια των ενοίκων.
Αυτό το έργο έχει μόνο πρώτους ρόλους.
Η εποχή αυτή κομπάρσους δε σηκώνει.
με δυο γονείς αριστερούς ονειροπόλους
τόσο καιρό κρατούσα μόνο το κοντάρι
κι ήρθε η στιγμή να βγω να παίξω Αντιγόνη.
Άλλη μια νύχτα που η σκέψη μας φρενάρει
κι η ησυχία μας δεν είναι πια ησυχία.
Βγαίνει το πρόσωπο που κλαίει στο φεγγάρι
κι ό,τι αγαπάμε φακελώνεται σε αρχεία.
Αυτό το έργο έχει μόνο πρώτους ρόλους.
Η εποχή αυτή κομπάρσους δε σηκώνει.
με δυο γονείς αριστερούς ονειροπόλους
τόσο καιρό κρατούσα μόνο το κοντάρι
κι ήρθε η στιγμή να βγω να παίξω Αντιγόνη.
Άλλη μια μέρα από κείνες τις ευθείες
που όσα πιστέψαμε έχουν γίνει ο εχθρός μας
κι οι αγαπημένες περιττές μας ασχολίες
έχουνε γίνει η τροφή του τέρατός μας.
Μια πολύ πρόσφατη ερμηνεία (2018) της Μαρίας Παπαγεωργίου, δύο τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη από το δίσκο "Αλληλογραφία":
Τα τραγούδια μοιράζονται την ίδια μελωδία. Στο βίντεο που ακολουθεί επιχειρείται σύνδεση των δύο πόλων της τραγωδίας: Έρωτας- Θάνατος.
Πλούσιο υλικό με κείμενα ποιητικά και πεζά που συνομιλούν με το μύθο της Αντιγόνης από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα στη σελίδα της"Νόστος: Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στην Παγκόσμια Λογοτεχνία": ΕΔΩ
Γ. Ρίτσος, Ισμήνη (απόσπασμα)
Ω, η αδελφή μου ρύθμιζε τα πάντα μ’ ένα πρέπει ή δεν πρέπει,
λες κι ήταν πρόδρομος εκείνης της μελλοντικής θρησκείας
που χώρισε τον κόσμο στα δυο (στον εδώ και στον πέρα), που χώρισε
το ανθρώπινο σώμα στα δυο, πετώντας το απ’ τη μέση και κάτω.
Πολύ τη λυπόμουν. Παρά λίγο να βλάψει και μένα. Αν την δοξάσανε τόσο
ήταν γιατί τους γλίτωσε απ’ το να πράξουν το ίδιο. Στο πρόσωπό της
τιμήσαν τη δική τους αντίθεση νεκρή· — αυτοσυχωρέθηκαν,
αθωώθηκαν και ησύχασαν.
[...]
Ποτέ της
δεν άφησε τον Αίμονα να της αγγίξει το χέρι. Πάντα μαζεμένη
σάμπως για να μη χάσει τίποτε, αναδιπλωμένη στον εαυτό της
[...]
Η αδελφή μου θαρρείς και ντρεπόταν που ήταν γυναίκα. Ίσως αυτό
να ’ταν η δυστυχία της. Κι ίσως γι’ αυτό να πέθανε.
[...]
Ωστόσο, κάποιο μεσημέρι του καλοκαιριού, που όλοι κοιμόνταν,
την ώρα που κατέβαινα ξυπόλυτη τη σκάλα, την είδα
μπρος στο κελάρι της τραπεζαρίας, με μια γαβάθα πετιμέζι στην ποδιά της,
να τρώει μεγάλες κουταλιές μουλιασμένο ψωμί. Γύρισα κι έφυγα.
Ακούστηκαν μεμιάς τα τζιτζίκια που φώναζαν στον κήπο. Δε με είδε.
Ποτέ δεν της το ’πα. Δεν έμαθε. Πολύ τη λυπόμουν.
Πεινούσε κι εκείνη (και το ’ξερε). Μπορεί και ν’ αγαπούσε. Δεν το ανεχόταν
να σκύψει μπρος στην ίδια της επιθυμία, που δεν ήταν, βέβαια,
δικό της έργο, δική της εκλογή. Μόνο το θάνατό της, — όχι·
μόνο την ώρα και τον τρόπο τού θανάτου της μπορούσε να διαλέξει.
Κι αλήθεια, διάλεξε. Κι εκείνο της το «άκλαυτος, άφιλος»,
ιδίως εκείνο το «ανυμέναιος», ήταν η μόνη της ομολογία,
η πρώτη ωραία ταπεινοσύνη της, η μόνη θηλυκή της γενναιότητα,
η τελευταία και μόνη της ειλικρίνεια, πού έτσι σα να δικαίωσε κάπως
την πικραμένη υπεροψία της. Αυτό τη συχώρεσε στα μάτια μου.
[...]
Γιώργος Χουλιάρας
Αντιγόνη
Αν όχι στην οικογένεια
πού αλλού
το σπίτι των νεκρών;
Αν όχι χωρίς κράτος
πώς αλλιώς
η άρνηση της εξουσίας;
Αν όχι στον θάνατο
πότε άλλοτε
το γαμήλιο δώρο της ζωής;
Ν. Καρούζος
Ο ΔΥΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ
Κοπέλα της παντρειάς απ’ τη Θήβα
πάει σ’ έναν τάφο βροχερό ακόμη και σήμερα
πάει με δυόσμο στο στήθος
τώρα που κιόλας γράφω
τί αθόρυβα τα βήματά της ακούγονται
πάει μ’ ένα ελεγείο στο λαιμό η Αντιγόνη.
Έχει να θάψει αγαπημένον αδελφό κ’ ύστερα να πεθάνει
η αδελφή του Οιδίποδα η κόρη.
Τώρα που κιόλας γράφω (χρόνια και χρόνια τόσες αστραπές...)
βγάζει τρομερήν απόφαση ο Κρέων
είν’ αυτός ο καιρός
και το κρίμα είν’ αυτός πάλι
εξουσία και θάνατος μεσημέρια νεκρά
μα η Αντιγόνη τόσον άχρονη
σαν τελώνης η ταπεινή
με δυόσμο στο στήθος
έχει το φως και τη ζωή,
μόνη στο αίμα ιδρύει την αγάπη
χωρίς να ξέρει πως θά ’ρθει στα χείλη
κάθε που η θυσία θε να λάμπει για τους ανθρώπους
χωρίς να ξέρει τη μεγάλη μοίρα της
η σταυρωμένη.
Μια ακόμη σύγχρονη, μουσική εκδοχή:
Για τις ανάγκες της παράστασης της Αντιγόνης του Σοφοκλή στο Μουσείο Μπενάκη, το 2013,
η Monika συνέδεσε και μελοποίησε λέξεις και φράσεις της μετάφρασης της τραγωδίας στα αγγλικά από τον F. Storr:
Love of the wind, of the wisest heart
Love of a maiden's cheek dost lie
Within your eyes, the strongest will
A yearning heart, a justice fight to win
Lo I myself am all borne aside
So young, so fair but hurried down
Drenched by the rain, the whirling snow
left there to pine while all her tears aye flow
No youths have sung the marriage singing
No maids have strewn with flowers the bed
Over the land, over the upland holds
For Death who puts to sleep both young and old
Friends, countrymen, that's my last farewell
My journey' s done, the mortals' re singing
The taint of blood, her tears aye flow
A yearning heart, a justice fight to win
No youths have sung the marriage singing
No maids have strewn with flowers the bed
Over the land, over the upland holds
For Death who puts to sleep both young and old.
