το μεγάλο μας τσίρκο-το κλεμμένο μας τσίρκο

«Καλήν εσπέραν αφεντάδες, καλώς ορίσατε κυράδες.

Μέλισσες μάζεψαν τη γύρη, την φέρανε στο πανηγύρι.

Οι μέλισσες ζυμώνουν μέλι, ήλιε μου φάε και μην σε μέλει.

Τα φίδια φέραν το φαρμάκι, τα παλικάρια το μεράκι.

Το μπρούσκο βράζει στο βαρέλι, ήλιε μου πιές και μη σε μέλει.

Με όσα κι αν πω κι ό,τι κι αν δείτε, να μη μου παραξενευτείτε.

Όσα χωράνε στην αλήθεια, δεν τα βαστάν τα παραμύθια…»

1973: ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΤΣΙΡΚΟ

    

     "Καλοκαίρι του 1973. Οδός Πατησίων, Θέατρο Αθήναιον, θίασος Καρέζη – Καζάκου, "Το µεγάλο µας τσίρκο" του Ιάκωβου Καµπανέλλη. Το θέατρο στολισµένο µε λαµπιόνια και πολύχρωµες σηµαιούλες,  λαϊκές ζωγραφιές του Σπαθάρη κοσµούν το κτήριο. Στην είσοδο µερικοί  ηθοποιοί εκτελούν νούµερα. «Κυρίες και κύριοι, καλώς ήρθατε στο µεγάλο τσίρκο που λέγεται Ελλάδα».

     Ο Καµπανέλλης γράφει µια πολιτική επιθεώρηση  διαµαρτυρίας, µε τραγούδια και πλακάτ, µε κρυπτογραφήµατα που παραπέµπουν στο πολιτικό σκηνικό της εποχής και διδακτισµό, θέλοντας να αφυπνίσει, και να συνεγείρει το θεατή, να τον πάρει µαζί του στις  εντός του έργου διαδηλώσεις, που διασχίζουν το θέατρο από άκρη σε άκρη. Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της παράστασης, που αξίζει τον κόπο να σταθούµε. Μια εξέδρα, µια τεράστια ράµπα διασχίζει  την πλατεία του θεάτρου. Εκεί αναπτύσσεται η δράση και τα καθίσµατα –µετωπικά τοποθετηµένα στη ράµπα αυτή– την αγκαλιάζουν.  Στη  σκηνή, όπου δεν υπάρχει ιδιαίτερη σκηνογραφία, αναπτύσσεται η δευτερεύουσα δράση. Οι ηθοποιοί λοιπόν παίζουν ανάµεσα στο κοινό, κάνοντας τους θεατές συµµέτοχους και συνεργούς τους, µετατρέποντάς τους  σε δι-ιστορικά πρόσωπα, µια διαχρονική persona του προδοµένου και  τυραννισµένου Έλληνα.

     Είναι χαρακτηριστικό ότι το έργο ξεκινάει µε την αναζήτηση της σκηνής. Ο Ρωµιός και το Ρωµιάκι –ένα είδος παρουσιαστών-σχολιαστών σ’ αυτό το τσίρκο που λέγεται Ελλάδα– αναζητούν τη σκηνή, τη συµβατική σκηνή ενός θεάτρου, και δεν τη βρίσκουν. ∆εν υπάρχει σκηνή. Το θέατρο, η Ιστορία της Ελλάδας, εξελίσσεται χτες, σήµερα, τώρα, ανάµεσά µας. Είµαστε δρώντα πρόσωπα και θεατές συγχρόνως. ∆εν είναι τυχαίο ότι πάντα µιλάµε για το θέατρο της Ιστορίας, το θέατρο των γεγονότων, το θέατρο του πολέµου, µεταφέροντας τα γεγονότα του παρελθόντος σε ένα σκηνικό πλαίσιο που θα µας βοηθούσε, ως δρώντες θεατές ή ως προσεχτικούς µελετητές, να τα εξετάσουµε και να τα αναλύσουµε καλύτερα. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή µε εκείνο που πίστευαν οι Ελισαβετιανοί δραµατουργοί όταν έλεγαν «Όλος ο κόσµος είναι µια σκηνή».''

    απόσπασμα από τη μελέτη της Α. Πλακονούρη : Το µεγάλο  µας τσίρκο –  Η περίπτωση ενός έργου που µιλάει  για την Ιστορία, ενώ γράφει Ιστορία [ολόκληρη η μελέτη: ΕΔΩ]

από την εκπομπή: Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Μεγάλα νέα φέρνω από κει πάνω

περίμενε μια στάλα ν' ανασάνω

και να σκεφτώ αν πρέπει να γελάσω,

να κλάψω, να φωνάξω, ή να σωπάσω…

Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει

το μελετάνε τρεις μηχανορράφοι…

Στολίστηκαν οι ξένοι τραπεζίτες,

ξυρίστηκαν οι Έλληνες μεσίτες.

Εφτά ο τόκος πέντε το φτιασίδι,

σαράντα με το λάδι και το ξύδι

κι αυτός που πίστευε και καρτερούσε,

βουβός φαρμακωμένος στέκει και θωρεί

τη λευτεριά που βγαίνει στο σφυρί...

2012: ΤΟ ΚΛΕΜΜΕΝΟ ΜΑΣ ΤΣΙΡΚΟ

«Πέρασαν περίπου 40 χρόνια από την πρώτη παράσταση του μεγάλου εκείνου τσίρκου. Πολλοί, εκείνο το βράδυ, το ’χουν μέσα τους  και μαζί τους σαν θυμησιά φυλακτό. Κάποιους άλλους τους βαραίνει σαν κατάρα· και κάποιους σαν εμάς, ευτυχώς, μάς αφήνει μόνο την αίσθηση ενός αγδίκιωτου φταιξίματος που κανείς μέχρι τώρα δεν έχει χρεώσει, ανάλογα με το κρίμα της, στη γενιά αυτή ολάκερη, τη χειρότερη γενιά όλων σ’ αυτόν τον αλλόκοτο τόπο, την γενιά της μεταπολίτευσης», γράφει ο B.D.Foxmoor (Μιχάλης Μυτακίδης).

Ολόκληρο το «Κλεμμένο μας τσίρκο» : ΕΔΩ